“Honden met een tuig aan trekken. Dat is het effect van een tuig. Ze hangen met hun volle gewicht naar voor en sleuren je zo overal naartoe.”
Let’s break it right away, ook honden aan een halsband kunnen je overal naartoe sleuren.
Uitspraken als deze hierboven hoor ik helaas nog zo vaak. Het probleem, of eerder de oplossing, wordt gelegd bij de middelen die je gebruikt. Alle inspanning die jij als eigenaar zou moeten leveren wordt weggecijferd. Een logisch gevolg van het alfa denken. Roedelleiders moeten respect afdwingen bij hun honden, de hond moet weten wie de baas is en daar hoort fysiek straffen/corrigeren bij.
Daar is zoveel over te zeggen, but I’ll save that for later!
In deze blog wil ik het vooral over uitrusting en hulpmiddelen hebben, en waarom dat niet meteen de juiste keuze is. Een halsband en/of tuig zijn essentieel voor een hond, je moet je hond nu eenmaal op de meeste plaatsen aanlijnen. Maar moet het dan ook meteen een hulpmiddel zijn om je hond te doen luisteren?
Trainingshulpmiddelen leveren snel resultaat, de zogenoemde quick fix. Waarom? Ze werken vanuit het leerprincipe dat gedrag afneemt als je iets aangenaam wegneemt of als je iets onaangenaam toevoegt. Straffen of corrigeren dus. Het werkt symptomatisch: mijn hond trekt -> ik doe hem een anti-trektuig aan -> hij trekt niet meer. Probleem opgelost en je hond zal de rest van zijn leven met dat anti-trektuig rondlopen. Easy right.
Als dat de enige investering is die je wil doen in je hond, ben je bij mij helaas aan het foute adres. Maar hé, no judgement! Been there, done that. Ook ik ben op die manier begonnen om het gedrag van Fenn onder controle te krijgen. Want dat is het, onder controle krijgen. Bij trainingshulpmiddelen en quick fixes gaat het over controle. Je hond doet wat jij wil en heeft zich daaraan over te geven.
Wij als mensen durven nogaleens superieur denken over onszelf en wat we bereikt hebben hier op aarde. En dat schemert ook door in onze manier waarop we omgaan met dieren. Wij weten het beter en gaan ons zo ook gedragen ten opzichte van die dieren. En specifiek voor onze honden, omdat zij bij ons in huis wonen: we maken hen afhankelijk van ons, wij leiden hen de weg door het leven. Maar is het daarom eenrichtingsverkeer?
Je hond is veel meer dan enkel zijn gedrag dat hij laat zien.
Als wij de hond door het leven loodsen, komen we al snel dingen tegen die wij niet zo handig of aangenaam vinden. Trekken aan de lijn, blaffen, slopen, opspringen, weglopen, … En dan willen we dat gedrag weg hebben, want het werkt ons tegen. Om dat zo snel mogelijk te doen, zetten we trainingshulpmiddelen in die ervoor zorgen dat je hond niet meer kan doen wat hij wil doen of hem daar fysiek voor straft. Je hond stopt ermee, want het is niet aangenaam. Jij bent van het ongewenst gedrag af. Eitje!
Helaas loopt het daar dus helemaal verkeerd. Een van de redenen is, zoals ik net zei, je hond vind het niet aangenaam, sterker nog het doet je hond pijn of geeft je hond enorm veel stress. Jouw probleem is opgelost, maar dat van je hond?
Heeft mijn hond een probleem?
Een hond, en elk ander individu (ja, ook wij), is als een ijsberg. Het puntje drijft boven het water, dat is zichtbaar. Echter, onder water zit 5x zoveel ijs, of misschien zelfs meer. Als jij vanop een boot naar de ijsberg kijkt zie je al dat ijs onder water niet. Niet jouw probleem dus. Maar als de schipper er geen rekening mee houdt, wordt je in no time de moderne Titanic en is het gedaan met het luxe leven aan boord.
Bij je hond, en dus ook bij ons, is dat niet anders. Zichtbaar gedrag is het puntje van de ijsberg. Dat is een uiting van alles wat er in je hond omgaat en helaas is dat beperkt, waardoor het onze taak is om zijn code te ontcijferen.
Even wat theorie. I promise you, I’ll keep it short!
Gedrag bestaat uit alle bewust of onbewust uitgevoerde handelingen als reactie op een interne of externe prikkel. Afhankelijk van de definitie is gedrag enkel waarneembaar voor derden of worden innerlijke processen als denken en voelen ook beschouwd als gedrag.
Om het schematisch voor te stellen:
prikkel -> interne verwerking -> gedrag
Je lichaam reageert fysiek op een prikkel, Die prikkel kan zowel uit de omgeving komen als uit je eigen lichaam.
Extern: Je komt met je hand tegen een hete kookplaat – je lichaam verwerkt de prikkel en stuurt pijnsignalen naar je hand – je trekt je hand weg.
Intern: Je maag rommelt en je hebt honger – je hersenen pikken dat signaal op en geven de opdracht om te eten – jij loopt naar de koelkast en neemt iets om te eten.
Je kan dus best op je CV als eigenschap ’problem solver’ toevoegen, want onbewust ben jij hier een krak in!
Hoe komt het dan dat niet iedereen op dezelfde manier reageert?
De verwerking van je lichaam is een soort ’blackbox’. Niemand weet exact hoe het werkt en hoe je aan die uitkomst komt. Elke blackbox is uniek. Die blackbox wordt gevormd door genetica, leerervaringen, de omgeving en de specificaties van het individu op dat moment (leeftijd, gezondheid, ontwikkeling, …). Een combinatie van zoveel variabelen die er dus voor zorgen dat elke reactie op een prikkel een unieke reactie is.
Als je mij dan vraagt hoe je een bepaald gedrag kan afleren, dat stel ik veel meer vragen terug. Eerst is het belangrijk te achterhalen welke prikkel dit gedrag triggert om nadien ook meteen te gaan zoeken welke emotie er speelt bij je hond. Van zodra die zaken duidelijk zijn kan er een plan opgesteld worden.
Wanneer we gedrag willen ’veranderen’ is dat dus niet zomaar een 1 op 1 sommetje, doe dit dan gebeurt dat. Helaas is dat wel wat trainingshulpmiddelen promoten. Het ongewenst gedrag is de laatste schakel in het hele proces. Het is de outcome van de blackbox die op zijn eigen persoonlijke manier reageert op een prikkel. Wil je dat ongewenst gedrag veranderen? Dan zal je in de blackbox moeten duiken en zoeken naar ingangen om de prikkelverwerking te wijzigen. En dat vraagt tijd. Heel erg veel tijd. Om te zoeken wat het juist is, om de emotie om te buigen en om de outcome/het gedrag in de juiste richting te sturen.
Management
Om ervoor te zorgen dat je systematisch aan het ongewenste gedrag kan werken, moet je er als eerste voor zorgen dat je hond dat specifieke gedrag niet meer kan stellen. Let me explain!
Stel je voor: je staat aan de rand van het bos. Als je naar rechts kijkt zie je een wild bos met duizenden bomen, neergevallen takken en struiken waar je geen weg doorheen ziet. Kijk je naar links dan zie je een mooi aangelegde laan, met een grindwegje, her en der een bankje en mooie bloemen erlangs. Je wil graag naar een feestje dat aan de andere kant van het bos ligt. Welke weg pak je?
Iedereen zal kiezen voor de linkse weg. In je mooie kledij ga je toch niet door de struiken en omgevallen bomen kruipen? Het grindwegje is makkelijk, snel en je komt er zonder kleerscheuren door.
Zo zit het eigenlijk ook voor ons gedrag en dat van onze honden. De weg die we kiezen om ergens te geraken of iets gedaan te krijgen is vaak zo goed aangelegd dat het een eitje is om telkens weer voor die weg te kiezen. Als je hond blaft aan de lijn en dat wat hij spannend vindt verdwijnt, dan heeft hij geleerd dat hem dat iets oplevert. Hij bouwt zo aan zijn grindweg die hem snel naar de andere kant van bet bos brengt. Hoe vaker hij oefent, hoe steviger zijn grindweg wordt, waar na een tijdje ook nog een asfalt over gelegd wordt.
Zijn eigen gekozen weg is nu net iets wat wij liever niet hebben en we willen hem leren dat het ook anders kan. Helaas is er in zijn bos nog geen andere weg. Die zal hij dus nog moeten aanleggen. Om ervoor te zorgen dat hij blijft werken aan die nieuwe/moeilijkere weg, moeten we de makkelijke afsluiten en barricaderen. Er mag geen kans zijn om in oude gewoonten te vallen en om dus de oude weg weer begaanbaar te maken, anders lukt het niet om de nieuwe weg even mooi en comfortabel aan te leggen. En blijf je lang genoeg weg van je eerste route, zal je na een tijd merken dat opnieuw struiken groeien en bomen omvallen. Het wordt daar dus steeds moeilijker om opnieuw doorheen te lopen.
Het managen van de situatie zodat je hond het ongewenste gedrag niet meer kan vertonen, ondersteunt het proces om een nieuwe reactie te ontwikkelen op de prikkel. Een reactie die rationeel gekozen is en het meest zal opleveren. Een reactie waarbij je weet: mijn hond voelt zich veilig, kiest bewust om dit te doen en wordt niet overmand door buitenproportionele emoties.
All this, om te zeggen dat trainingshulpmiddelen niet werken?
Jup! Nuja, niet werken? Vaak doen ze wel wat ze adverteren, ze stoppen het ongewenst gedrag. Maar zoals je hierboven kon lezen is dat dus eigenlijk helemaal niet wat je wil doen. Het ongewenst gedrag verdwijnt ‘vanzelf’ als je weet waar je moet starten, waar je aandacht aan moet geven. Daarnaast, trainingshulpmiddelen doen wat ze moeten doen, zonder te kijken hoe ze dat doen, wat resulteert in fysieke pijn en ongemakken. Is dat het waard?
Choose your battles, pick the most profround ones!
